Mehmet Bingöl [email protected]

Yurt dışında elde edilen gelirlerin (2014) vergilendirilmesinde dikkat edilecek hususlar

Geçenlerde gazetelerde, “SWISS LEAKS, İsviçre’de Aralarında Türklere de Ait Olduğu İddia Edilen Birçok Banka Hesabı Deşifre Oldu” başlığıyla haberler çıktı. Haberin devamında, uluslararası bir bankanın İsviçre’deki kolu hakkında, “farklı ülkelerden binlerce varlıklı müşterisinin vergiden kaçınmasına ve paralarını gizlemesine yardımcı olduğuna” dair iddialar ve yorumlar var. Gazete, bu belge ve bilgilerin birkaç yabancı gazete ile ve merkezi Washington’da bulunan Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu'nun ortak çabasıyla ele geçirildiğini belirtiyor[1].

Bilindiği üzere, vergi mevzuatımıza göre; “tam mükellef” statüsündeki gerçek kişilerce yurt dışında elde edilen gelirlerin Türkiye’de “yıllık beyan” esasında beyan edilmesi ve ilgili yıllardaki tarife üzerinden %15’ten başlanarak %35’e kadar vergisinin ödenmesi gerekmektedir.

Yurt dışı vergi otoriteleri, zaman zaman, Türk vatandaşlarının ve şirketlerinin yurt dışındaki bu gelirleriyle ilgili olarak TC Maliye Bakanlığı’na bilgi vermekte ve bu da cezalı vergi ödeme riski yaratmaktadır. Öte yandan diğer ülkelerle yapılan “vergi anlaşmaları” çerçevesinde ülkelerin karşılıklı olarak bilgi paylaşımı ve vergi kaçağı ile mücadele konularında işbirliği çalışmaları gün geçtikçe artmaktadır. Bu nedenle, daha sonradan, cezalı ve gecikme faizli bir vergi ödeme ile karşılaşmamak için gerekli bildirim ve beyanların zamanında yapılmasına dikkat edilmelidir.

Daha önceki yazılarımızda da sıkça belirttiğimiz üzere, tam mükellef statüsündeki gerçek kişiler Türkiye içinde ve yurt dışında elde ettikleri gelirlerin tamamı üzerinden Türkiye’de vergilendirilirler. İkametgâhı Türkiye'de bulunanlar veya bir takvim yılı içinde Türkiye'de devamlı olarak 6 aydan fazla oturdukları için Türkiye'de yerleşmiş sayılan kişiler Türk Vergi Mevzuatı açısından “Tam Mükellef” statüsündedir. Buna göre ülkemizde yaşayan yabancı ülke uyruklu kişiler de prensip olarak bu kapsamdadır.

Bu statüdeki kişilerce bir takvim yılı içinde elde edilen yurt içi ve yurt dışı gelirlerin toplamı yıllık beyanname ile ertesi yıl Mart ayında Türkiye’de kişinin ikametgâhının bulunduğu yerdeki Vergi Dairesine beyan edilir ve artan oranlı vergi tarifesine göre %15-%35 oranında vergi ödenir.

Hiç kuşku yok ki kişiler açısından elde edilen gelir veya kazancın net tutarı, başka deyişle vergi sonrası tutarı esastır. Bu sebeple elde edilecek gelirin vergi rejimi, bilinmesi gereken bir konudur.

Yurt dışında elde edilen hangi gelirler yıllık vergi beyanı kapsamındadır?

Yurt dışı finansal piyasalardan elde edilen aşağıdaki gelirler Türkiye’de yıllık esasta gelir vergisine tabidir.

-Yurt dışındaki Bankalardan mevduat faizi, repo faizi,

-Yabancı ülkelerin çıkardığı bonoların faiz ve satış kazançları,

-Türkiye Hazinesi’nin çıkardığı Euro Bond faiz gelirleri[2], ve satış kazançları

-Türk özel sektör şirketlerin yurt dışında ihraç ettiği tahvillerin faiz gelirleri[3] ve alım satış kazançları,

-Yabancı devletler ile yurt dışında kurulmuş şirketlerin çıkardığı bonoların faiz ve satış kazançları,

-Yabancı ülkelerdeki şirketlerin hisse senetlerinden elde edilen kar payları ile hisse satış kazançları,

-Yabancı ülkelerde kurulmuş olan yatırım fonları gelirleri,

-Yabancı ülkelerdeki vadeli işlemler ile türev ürünlerden elde edilen gelirler (Yurt dışındaki finansal kuruluşlarda yapılan Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmeleri, Yurtdışı Fark Kontratları ve benzeri diğer vadeli işlem/türev ürün kazançları),

-Yabancı ülkelerdeki yapılandırılmış ürünlerden elde edilen gelirler,

-Kontrol hisseleri Türkiye’de yerleşik kişilere ait olan ve vergi cenneti olan ülkelerde kurulu şirket veya fonlardan temettü dağıtılmamış olsa dahi elde edilmiş sayılan kazançlar (Kontrol Edilen Yabancı Kurum=CFC uygulaması),

Yukarıda belirtilen, faiz ve kar payı gibi gelirler(Menkul Sermaye İradı) açısından mevzuatımızda bir beyan haddi vardır. Buna göre bir takvim yılı içinde yurt dışındaki banka hesaplarından faiz geliri veya yurt dışındaki şirketlerden temettü gelirleri toplamı 1.400 TL’sını[4] geçmiyor ise beyan yapılmaz, bu tutarı geçtiğinde de gelirlerin tamamı vergiye matrah olur.

Yurt dışında elde edilen gelirler Türkiye’ye getirilsin veya getirilmesin, eğer yurt dışı kazanç kişinin o ülkedeki banka hesabına geçmişse Türkiye’de yıllık gelir vergisi beyanına tabi olacaktır. Çünkü yurt dışında tasarruf meydana gelmiştir ve kişi bunu istediği zaman yurda transfer edebilir. Örneğin, ABD Hazine Bono faiz kupon tahsilatı kişinin yabancı ülkedeki banka hesabına geçmiş ise bu para Türkiye’ye transfer edilmese dahi vergiye konu olacaktır. Ancak, kişinin iradesi dışındaki sebeplerden Türkiye’deki hesaplara intikal yapılamıyor ise gelirin elde edilmesi kişinin bunlara tasarruf edebildiği yıl itibariye gerçekleşir.

Türkiye’de vergilendirme safhasında varsa yurt dışında ödenen vergiler var ise, bu tutarlar Türkiye’de çıkan vergiden mahsup edilir. Böylece mükerrer vergileme yapılmamış olur.

[1] http://www.icij.org/project/swiss-leaks/explore-swiss-leaks-data

[2] Eurobond faizleri için yıllık beyan mecburiyeti, beyana tabi diğer gelir unsurları ile birlikte toplamda 27.000 TL’nın geçilmesi halinde başlamaktadır.

[3] Türk şirketlerinin yurt dışında ihraç ettiği bono faizleri için, yıllık beyan mecburiyeti, beyana tabi diğer gelir unsurları ile birlikte toplamda 27.000 TL’nın geçilmesi halinde başlamaktadır.

[4] 2015 yılı için 1.500 TL