Mehmet Bingöl [email protected]

Yabancı şirket için Türkiye’de çalışan kişilerin elde ettiği ücret gelirinde vergi durumu

Ülkemizde yabancıların sahip olduğu ya da ortak olduğu şirketler ile yabancı organizasyonların Türkiye’deki bürolarında çalışan kişilerin elde ettikleri ücret gelirlerindeki vergi durumu, çok sık sorulan sorulardan biridir. Bu kapsamda Joint-Venture şeklindeki ortaklıklarda veya yabancı bankalarda yabancı ortak için çalışan kişiler, yabancı gazetelerin Türkiye bürolarında çalışan personel ve bunun gibi birçok örnek verilebilir.

Yabancı şirket adına Türkiye’de çalışan kişilerin elde ettiği gelirin nev’i

Yurt dışında kurulmuş bir şirketin Türkiye’deki işyerinde veya Türkiye’deki o şirket adına çalışmakta olan kişilerin elde ettiği gelir, “ücret” geliridir. Çünkü “ücret”, Gelir Vergisi Kanunu’nda, “İşverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler” olarak tanımlanmıştır.(Gelir Vergisi Kanunu, Madde: 61).

Çalışan kişiler yabancı uyruklu ise Türkiye’de bir yıl içinde 6 aydan fazla ikamet ettiği zaman Türkiye’de yerleşik sayılır. Ancak ülkemize bir kontrat ile geçici ve belirli süre ile gelmiş ise kişinin “dar mükellef statüsü” devam eder.

Vergi uygulaması yönünden, Türkiye’de yerleşik sayılsa da sayılmasa da gelirin niteliği değişmez: Her hâlükârda “ücret” geliridir. Prensip olarak ödemeyi yapan kurumlar tarafından vergi kesintisi (stopaj) yoluyla vergilendirilmesi gerekir. Ancak ücret ödeyen yabancı kurumun Türkiye’de bir işyeri ve ticari bir faaliyeti olmadığından ve de Türkiye’de kayıtlı bir vergi mükellefiyeti de olmadığından stopaj yoluyla vergileme yapılamaz. Bu durumda da elde edilen gelirin Türkiye’de “yıllık gelir vergisi beyannamesi” ile vergiye tabi tutulması söz konusudur. (Gelir Vergisi Kanunu, Madde: 85 ve 86).

Ama burada bir vergi istisnası vardır. Türk vergi mevzuatındaki bu düzenlemeye göre; “Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler Gelir Vergisi’nden müstesna” bulunmaktadır. (Gelir Vergisi Kanunu, Madde: 23/14).

Yabancı ülkelerden döviz cinsinden gelen ücretlerde istisna

Buna göre, kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına ödenen ücretlere istisna uygulanabilmesi için;

            1-Türkiye'de hizmet arz eden gerçek kişinin bağlı olduğu işverenin dar mükellef kurum olması, bu kurumun da Türkiye'de hiçbir şekilde kazanç elde edecek şekilde faaliyette bulunmaması,

            2-Dar mükellef kurumda çalışan kişinin hizmet erbabı ve yapılan ödemenin de ücret niteliğinde olması,

            3-Dar mükellef kurumun Türkiye'deki personeline yapılacak ödemenin bu kurumun yurtdışı kazançlarından karşılanması,

            4-Ücretin döviz olarak ödenmesi,

            5-Ödenen ücretin dar mükellef kurumun Türkiye'deki hesaplarına gider olarak kaydedilmemesi,

            Şartlarının bir arada bulunması gerekmektedir.

Görüldüğü üzere, yabancı ülkelerde bulunan işverenlerden alınan ve tevkifata tabi olmayan ücretler (varsa Türkiye dâhilindeki kazanç ve iratlarıyla birlikte) bir beyanname ile kişinin ikametgâhın bulunduğu yerin vergi dairesine yıllık beyanname ile beyan edilir. Ancak yukarıda belirtilen koşullar çerçevesinde Türkiye dışında elde edilen kazançlar üzerinden döviz olarak ödenen ücretler Gelir Vergisi’nden istisnadır. Bu istisnanın uygulanmasında ücretlerin, işverenin doğrudan doğruya yurt dışından elde ettiği gelirinden döviz olarak ödenmesi ve hiçbir zaman işverenin Türkiye’de elde ettiği kazançla veya Türkiye’deki vergiye tabi faaliyeti ilgilendirilmemesi gerekmektedir. Bu şartları taşımayan ücret gelirleri için yıllık beyanname verilmesi gerekir.

Sonuç olarak, diyebiliriz ki; Türkiye’de vergi mükellefi olmayan yabancı şirket veya kuruluşlar için çalışan kişilere, yurt dışından döviz ile ödenen ücretler dolayısıyla Türkiye’de herhangi bir vergileme yoktur.