Dursun Akbulut [email protected]

Merkez Bankası faiz indirimlerini erken mi yaptı?

Bilindiği üzere 22 Mayıs tarihli FED tutanaklarında Amerikan ekonomisini geleceğine yönelik iyimser görüşlerin ağırlık kazanması ve FED'in parasal genişlemeyi yavaşlatacağı beklentisi ile gelişmekte olan ülkelerde piyasalarında tansiyon artmış, döviz ve faizin ateşi yükselmeye başlamıştır. Daha önce başta FED olmak üzere ECB nin parasal genişlemeye gitmesi ve faizlerin neredeyse negatif seviyelere gerilemesiyle gelişmekte olan ülkelere aşırı bir şekilde fon girişi olmuş ancak Amerikan ekonomisindeki son gelişmeler ve iyimser beklentiler neticesinde gelişmekte olan ülkelere olan fon girişi yavaşlamış hatta tersine hareket başlamıştır.

Daha önce yüksek miktardaki yabancı fon girişi nedeniyle kendi para birimlerinin aşırı şekilde değerlenmesini önlemek için döviz alıcısı konumunda olan gelişmekte olan ülkelerin merkez bankaları bu defa kendi para birimlerinin aşırı şekilde değer kaybetmesini önlemek için döviz satıcısı konuma gelmeye başlamışlardır. Türkiye’de de buna benzer bir gelişme yaşanmıştır. 2012 yılının başında 1,88 seviyesinde olan olan dolar/TL kuru, 2012 yılının sonunda 1,78 liraya gerilemiş, Mayıs ayının başlarında ise 1,79’lar mertebesinde gezinmiştir. Merkez Bankası’nın 26 Mart, 16 Nisan ve 16 Mayıs'ta peşepeşe gösterge faizinde ve faiz koridorunda indirim yaparak gösterge faizini yüzde 4,5 seviyesine faiz koridorunu ise yüzde 3,5-6,5 seviyesine çekmiştir. Bu indirim sonrası TL değer kaybetmeye başlamış 22 Mayıs Fed tutanaklarının açıklanması ve 28 Mayıs Gezi parkı eylemeleri ile kur hızlı bir yükselişe geçmiş ve 14 Temmuz itibari ile kur 1,95 seviyesine ulaşmıştır. Yılbaşına göre dolar/TL kurundaki artış oranı yüzde 10 seviyesine ulaşmıştır. Buna benzer gelişme Güney Afrika para birimi ZAR, dolar karşısında  yüzde 17, Brezilya Reali yüzde 10, Rusya Rublesi ise yüzde 8 oranında değer kaybetmiştir. Türkiye de Merkez Bankası TL’nin daha fazla değer yitirmemesi için son günlerde 6 milyar doların üzerinde ihale yolu ile doğrudan satış yapmış bu arada likiditeyi kısarak faizlerin yükselmesine izin vermiştir. Merkez Bankası Başkanı yapılan bir toplantıda bu yıl TL’nin kısmen değerleneceği hususunda görüş belirtmiş ve nitekim FED'in toplantısından kısa bir süre önce Merkez Bankası hem faiz koridorunu daraltmış hem de politika faizini aşağıya çekmiştir. Bu volatilitenin azalması ve TL’nin daha fazla değerleneceği beklentisinin yüksek olması anlamına gelmektedir.

Merkez Bankası faizleri indirmede biraz erken davranmış gibi görünüyor. Eğer piyasadaki son gelişmeler sadece Gezi Parkı ile ilgili olsaydı Merkez Bankası’nın bunu öngörmesi mümkün değildi. Ancak bu gelişme Fed tutanaklarına bağlı bir gelişme ise Merkez Bankası biraz aceleci davranmıştır. Diğer gelişmekte olan ülkelerin piyasalarındaki son gelişmeler bu durumun ağırlıklı olarak Fed tutanaklarına bağlı olduğunu işaret etmektedir. Merkez Bankası’nın aceleci davranması ise büyümenin yavaş seyretmesi korkusundan olabilir.