BES katılımcısının 2015 yılı tercihleri nasıl oldu?

Bu ve bir sonraki yazımızı BES’te geçtiğimiz yılın değerlendirilmesine ayırdık. Bireysel emekliliğe katılımın nasıl bir gelişme gösterdiği, katılımcıların fon tercihleri, fon portföy büyüklüklerinin değişimi ve tabi ki fonların geçtiğimiz sene getiri açısından nasıl bir performans sergilediği gibi soruları yanıtlamaya çalıştık.

Öncelikle belirtelim ki bu sene bireysel emeklilik sistemi son yıllardaki ivmesini sürdürerek katılımcı sayısını artırmaya devam etti.  2015 yılında emeklilik sistemindeki katılımcı sayısı bir önceki yıla göre yaklaşık %18 artış göstererek 6 milyon oldu. Analizimizde öncelikle sisteme dahil olan katılımcıların birikimlerini ne tür fonlarda değerlendirdiklerini inceleyeceğiz. Burada yapacağımız analiz için katılımcı hesap sayılarını kullandık. 2015 yılında emeklilik sistemindeki katılımcı hesap sayısı bir önceki yıla göre %17 artış göstererek 14,5 milyon olmuş. Kategorik olarak incelendiğinde ise geçen sene olduğu gibi bu yıl da dengeli emeklilik fonlarındaki katılımcının en yüksek olduğu görülmekte. 2015 yılında 5,2 milyon katılımcı birikimlerini dengeli fonlarda değerlendirmeyi tercih etmiş. Bu rakam yüzdesel olarak toplam katılımcının %36’sına karşılık gelmekte. Diğer bir deyişle, yatırımcıların üçte birinin emeklilik birikimleri dengeli fonlarda değerlendirilmekte. Bu kategoriyi kamu iç borçlanma (%19) ve standart fon (%15) katılımcıları takip etmekte. Bu noktada özellikle kamu iç borçlanma araçları fonlarının 2014 yılında sahip olduğu %22’lik payı koruyamadığı ortaya çıkmakta. Bu durumun oluşmasında kamu iç borçlanma fonlarının ortalamada 2015 yılının en düşük getirisini elde etmesinin etkisi olduğu düşünülebilir.

Altın ve kamu dış borçlanma araçları fonları ise yine bir önceki sene olduğu gibi 2015’te de en az katılımcının tercih ettiği fonlar. Ancak bu iki kategorinin katılımcı sayılarındaki yıllık artış dikkat çekici. Altın fonlarının geçen yıla göre katılımcı sayısındaki artış %68 olmuş. Benzer biçimde kamu dış borçlanma araçları fonlarındaki katılımcı sayısının yıllık büyümesi %36. Bu hızlı büyümenin 2015 yılındaki getirilerle ilgili olduğu düşünülebilir. Zira, geçtiğimiz yıl kategorilerin ortalama getirileri incelendiğinde hem altın hem de kamu dış borçlanma araçları fonlarının en yüksek getirileri elde ettiği görülmekte. Bu durum portföy büyüklükleri açısından da altın ve kamu dış borçlanma araçları fonlarının 2015 yılında toplamdaki paylarının düşük olmasına rağmen, 2014’e göre en hızlı büyüyen iki kategori olması sonucunu doğurmuş.

Katılımcıların tercihlerine yönelik bir diğer yorum da 2015 katılımcı sayısındaki %17’lik değişimin hangi fonları tercih ettiği üzerinden yapılabilir. Yaklaşık 2 milyon yeni katılımcının %42’si dengeli fonları tercih etmiş. Bunu %23 ile standart ve %13 ile hisse fonlar takip etmekte.

Standart fonların zaten sisteme yeni katılan ve risk tercihi konusunda kararsız katılımcılara yönelik fonlar olduğu düşünüldüğünde, yeni katılımcıların buraya yönelişini açıklamak basittir. Ancak esas katılımcı akışını çeken dengeli fonlar. Bu tablonun ortaya çıkmasında sisteme yeni katılanlar için emeklilik şirketlerinin sundukları planlarda çoğunlukla dengeli fonların içerilmesinin etkisi olduğu düşünülebilir.