Prof. Dr. Serra Eren Sarıoğlu [email protected]

BES fonlarında bahar havası

2019 yılını geride bırakırken, bu yazımızda bireysel emeklilik sistemindeki (BES) getirilere bir göz atmak istedik. Bu yazımızda fonların performansına kısa, orta ve uzun vadelerde bakmaya çalışacağız.

BES fonlarının getirilerinin enflasyon ile karşılaştırması

Gönüllü Bireysel Emeklilik Fonlarının ağırlıklı ortalama net getirisi, son 5 yılda TÜFE’nin 35 puan, son 10 yılda 72 puan, BES’in başladığı 2004 yılından beri ise TÜFE’nin oldukça üzerinde (yaklaşık 273 puan) getiri elde etmiştir. 2019’da ise emeklilik fonlarının ağırlıklı ortalama getirisi enflasyonun 14,9 puan üzerindedir.

Fon kategorilerinin ağırlıklı ortalama net getirilerinin enflasyon karşısında durumu

Fon kategorileri bazında bakıldığında, gönüllü BES’te başlangıçtan itibaren en yüksek getiri kamu dış borçlanma araçları emeklilik fonlarına (yüzde 703) aittir. Son 10 yılda en yüksek getiri yine kamu dış borçlanma araçları fonları kategorisinde sağlanmış iken, son 5 yılda en yüksek getiri kıymetli maden fonlarındadır. 2019 yılında en yüksek getiri hisse senedi fonlarından sağlanmıştır.

Mevduat faiz oranlarıyla karşılaştırma

Fonların vergi sonrası getirisi mevduat faiz oranı ile karşılaştırıldığında, başlangıçtan itibaren, son 10 yıllık ve son 5 yıllık dönemlerde ağırlıklı ortalama fon getirisinin mevduat faizlerinin üzerinde olduğu görülmektedir. 2019 yılında da benzer bir resim oluşmuş, ağırlıklı ortalama fon getirisi mevduatın 8,4 puan üzerinde gerçekleşmiştir.

Tablo 1. BES Fonlarının Birikimli Ağırlıklandırılmış Ortalama Getirilerinin Mevduat Getirileri ile Karşılaştırılması

Not: Mevduat faizi olarak “Bankalarca Açılan Mevduatlara Uygulanan Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranı (Aylık-Stok) (1 Aya Kadar Vadeli TRY Üzerinden Açılan Vadeli Mevduatlar)” yüzde 15 oranında stopajdan arındırılarak kullanılmıştır. Fonların getirisinden ise yüzde 3,75 oranında stopaj kesintisi yapılmıştır. Burada katılımcıların emeklilik hakkı kazanarak sistemden ayrıldıkları varsayılmıştır. Stopaj kesintisi, 10 yıl süre ile sistemde kalmadan ayrılanlar için yüzde 15 ve en az 10 yıl süre ile sistemde kalan ancak 56 yaşını tamamlamadan ayrılanlar için yüzde 10’dur.

Hisse fonlarının durumu

Hisse senedi emeklilik fonları birikimli ağırlıklandırılmış ortalama net getirileri başlangıçtan itibaren, son 10 yıllık ve son 5 yıllık dönemlerde BIST-100 Fiyat Endeksi’nden daha yüksektir. 2019 yılında da hisse senedi emeklilik fonları, birikimli ağırlıklandırılmış ortalama ile bakıldığında BIST-100 Fiyat Endeksi’ne göre katılımcısına %11,8 daha yüksek bir getiri sağlamıştır.

Grafik 2. Hisse Emeklilik Fonlarının Birikimli Ağırlıklandırılmış Ortalama Net Getirilerinin BIST-100 Fiyat Endeksiyle Karşılaştırılması