Mustafa A. Aysan [email protected]

"Bankalarımız" yazısının yorumları

30 Nisan tarihli yazımız çok ilginizi çekti; yorumlar aldı.  Teşekkürler.   Daha önemli gördüğüm ekonomik büyüme konusu (geçen haftanın “Büyüme Ne Kadar Olmalı” yazısı) araya girince, artan ilgi ve yorumları ele almamız gecikti.

Yorumların ilk ikisi, “Hadi oradan!  Sen bankacılığı ne bilirsin ki?” gibi, yanıtlanması gerekmeyen kişisel değerlendirmelerden ve bankacılık sisteminin tümünü suçlayan önyargılardan oluşmaktaydı.  Bunların burada yeniden açıklanması gerekmiyor.   

“Çözüm” imzalı üçüncü yorumun ilk cümlesi, yorumun bütünü hakkında açıklayıcı özellik taşıyor: “Bankalar hakkındaki görüşlerinizi neye dayanarak yaptığınızı anlayamamakla birlikte genel anlamıyla Bankalar, Bankacılık, Tüketici ve İş Kanunlarını okumanızı tavsiye ederim, size.”

“Bankalarımız” yazısının kaynakları, içinde yazılıdır ve genellikle bankacılık sistemimizin toplu bilgilerini yayımlayan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ile Türkiye Bankalar Birliği’nin (TBB’nin) yayınlarında açıklanan bilgilerden oluşmaktadır.  Bankalardaki bazı görevlerim nedeniyle, yorumcunun sözünü ettiği kanunlar hep elimin altında ve “başucu kitaplarım” gibidir.  Bu kanunlarımız hakkındaki bilgilerim, sayın okurumun bilgilerine uymuyorsa, belirli görüş ayrılıklarını bilmeden sorgulamaları yanıtlama olanağı yoktur.

Bu üçüncü yorum, bankacılarımızı, “kanunlara uymayan ve kendilerini kanunlardan üstün gören” kişiler olarak tanımlıyor ki, benim tanıdığım bankalarımızın yöneticileri arasında, bu tanımlamaya uyan hiç kimse yoktur.  Aksine çevremdeki bankacıların tamamı, kanunlara büyük saygı duyan, onlara uyum sağlanması için ellerinden gelen her şeyi yapmaya çalışan ve yürürlükteki kanunlarımıza tam uyum sağlayabilmek için ellerindeki tüm olanakları kullanan, bunlar için örgütlenmeler yaparak önemli maddi ve manevi maliyetlere katlanan kişilerdir.

Her meslekte olduğu gibi, bankacılıkta da kötü niyetli uygulamalar ve insan eliyle yapılan işlerde beşeri yanlışlardan kaynaklanan kötü davranışlar da olabilir ve bu okuyucum da herhalde bunlardan kaynaklanan yanlış uygulamalara rastlamıştır; onlardan yakınmaktadır.  Bankacılık uygulamalarımızda, “bilgi verilmeden sigorta yapılan, kullandığınız krediden bir defa alınacak komisyonun bilginiz dışında tekrar tekrar alınması gibi birçok olay yaşayanlar” bulunabilir.  Ama bu yanlışlar genel işlem hacmine göre çok düşük oranlarda ortaya çıkmaktadır. Ancak bu yanlışlar ayda, yılda bir ortaya çıkacak diye bankacılığın büyük ölçüde değerler yaratan iyiliklerinden vazgeçmek olanağı yoktur; bu yanlışlar nedeniyle 200 bine yakın banka çalışanlarımızın bu katkılarını hiçe saymak olanağı da yoktur.

Yukarıdakilere benzer biçimde ender görülen yanlışlardan biri de, bu okurumun sözleriyle, “iş kanununa göre 9:00 - 18:00 arası çalışması gerekirken mesai ücreti ödenmeden hafta içi 21’lere kadar ve hafta sonu mesai ücretleri ödenmeden çalıştırılması” dır.  Ayrıca söylemeliyim ki haklısınız, “bir de bunlar yetmezmiş gibi bu insanların diğer özlük hakları sendika gibi derneklere üye olunması durumunda işten atılma korku” su altında çalıştırılmaları doğru değildir; buna ek olarak, “vasıfsız bir işçinin bile birçok hakkı varken sizin (banka çalışanının)” olmaması da haksızlıktır.

Bununla birlikte, 40 yıldır izlediğim ve içinde çalışarak gözlemlediğim bankalarda böyle uygulamalar yoktur.  Çünkü, 1954’ ten beri bankalar, her şeyleri (bilançoları ile kâr ve zarar tabloları ile öteki finansal tabloları, vergi beyannameleri, sosyal güvenlik uygulamaları, çalışan ve şube sayıları) denetlendikten sonra halka açıklanan, BDDK, SPK, TCMB, Sigorta Denetmenleri Kurulu, Rekabet Kurumu, Çalışma ve Sanayi Bakanlığı denetçileri gibi kamu denetçileri ile bağımsız denetim uzmanlığı kuruluşlarınca sürekli gözetim altında tutulmakta olan kuruluşlardır.  Tüm bu denetleme çalışmaları içinde, sözü geçen okurumun söylediği gibi en basit sosyal haklarını hukuk kurallarımız içinde elde edemeyen banka çalışanları olamaz; diye düşünürüm.  Eğer varsa hukuk kurallarımız içinde haklarını elde etmeye çalışmalıdırlar; bu tür aksaklıklarla ilgili az sayıdaki yanlışlıklarla ilgili deneyimlerimiz de durumun böyle olduğunu göstermektedir.

Bu türden ufak tefek hizmet aksaklıkları yüzünden 200 bine yakın çalışanı ile ülkemize dünyanın en ileri finansal hizmetlerini sunan bankacılık sistemimizi şiddetli kelimelerle eleştirmenin çok yanlış olduğuna inanıyorum.  Yurt içinde ve uluslar arası finansal pazarlarda rekabet ederek onlardan geri kalmayan ve ülkemize, halkımıza, işletmelerimize çağdaş hizmetler yapan bankacılık sistemimizi (ve bu hizmetlerin önemini yazan beni) ağır sözlerle eleştiren ilk üç yorumcumuza en iyi yanıtı, son 2 yorumcumuz vermiş.  Hiç katkısız, aşağıda onları veriyorum:

Yorum 4: Emre Bey, ”banka ile bankacılık yaptığını söyleyen ticarethaneleri karıştırıyorsunuz, yorum yaparken …. siz de seçici davranın o zaman; kendi aptallığınızı sektöre çamur atarak kapatmaya çalışıyorsunuz.  Okuma yazma bilmeyen müteahhidin bmw’ ye binmesine şaşırmıyorsunuz da ortalama net kâr/sermaye oranı % 3 olan sektör kârlılığına mı şaşırıyorsunuz?”

Yorum 5: Ebru Hanım, “Bankacılıkla ilgili her habere bu tarz olumsuz yaklaşımları anlamıyorum.  Faso, fiso denilen paralar hizmetlerin bedelidir.  Gidin o hayran kaldığınız Avrupa Ülkelerinde bankaların kestiği ücretlerle bizimkileri bir kıyaslayın, o kadar yüksek olmadığını görürsünüz.  Her şeye paranız var.  Benzin 5 TL olmuş, her evde iki araba varken, bankaların üç kuruş hizmet bedelleri mi çok geliyor.  Sektörde kat kat fazla kâr eden yüzlerce firma şirket var; haberlerde çıkmayınca kimse bilmiyor.”