Ayça Karaca [email protected]

Acı yok Rusya...Acı yok !

Rocky IV filminde  ringde fena halde hırpalanan ve yediği yumrukların etkisiyle nakavt olmak üzere olan boksör Roky Balboa’ya antrenörü motivasyonunu arttırmak amacıyla pistin kenarından bağırır ”Acı yok Rocky… Acı yok!” Rusya da şimdi önce Ukrayna krizi nedeniyle ABD ve Avrupa devletlerinin uyguladığı ekonomik ambargoyla yalpalamaya başlayan, sonrasında ise petrol fiyatındaki büyük düşüş nedeniyle giderek  nakavt olmaya yaklaşan bir boksörü andırıyor. Acıyı ise resesyona giren ekonomi, azalan rezervler ve değer kaybeden ruble ile tüm bir ülke derinden hissediyor.

Yediği darbelerin etkisiyle düştüğü yerden kalkmaya çalışan Rusya son olarak dün  rublenin gün içinde dolara karşı %10 değer kaybetmesiyle -1998’den beri yaşanan günlük en büyük değer kaybı-  gece yarısı faiz oranlarını %10,5’ten %17’ye yükseltti. Bu yıl içerisinde yaklaşık %50 oranında değer kaybeden rubleyi korumak amacıyla  en son geçtiğimiz hafta %1 oranında faiz arttıran Rusya Merkez Bankası bugünkü 650 baz puanlık artışın gerekçesini de “rubledeki devalüasyonu ve enflasyon risklerini sınırlamak” olarak açıkladı. Merkez Bankası ayrıca Rus bankalarına daha fazla dolar likiditesi sağlanacağını ve bu amaçla repo ihalelerinin miktarının 1,5 milyar dolardan 5 milyar dolara da yükseltileceğini açıklayarak rubleyi koruma konusundaki kararlılığını vurguladı.

Rusya Merkez Bankası’nın bu hamlesinde rubleyi korumanın yanı sıra dün Batı Texas (WTI) cinsinden ham petrol varil fiyatlarının 56 dolara gerilemesi ve dolar cinsinden Rus devlet tahvillerinin faizinin %7,20’ye kadar yükselmesi de etkili oldu. Rusya’nın dev enerji şirketlerinin düşen petrol fiyatları ve artan faizler yüzünden borçlarını ödeyemeyeceği ve temerrüde düşebileceği endişesi de Merkez Bankası’nı sermaye çıkışını önlemek için hamle yapmaya sevk etti.

Bu karara ilişkin olarak Financial Times’da yayınlanan yorumda, Rusya Merkez Bankası’nın  “şok etme ve şaşırtma” yaklaşımını izlediği, bunun diğer gelişen ülkelerde geçmişte işe yarayan bir politika olduğu ve kısa dönemli spekülatörleri piyasa dışına ittiği ifadeleri yer alıyor. Buna örnek olarak da Brezilya Merkez Bankası’nın Mart 1999’da real %40 değer kaybettikten sonra faiz oranlarını %45’e yükseltmesi veriliyor. Merkez Bankası’nın piyasalara oyunun diğer yanında olduğu ve rublenin tümüyle çökmesine izin vermeyeceği mesajı verdiği ifade ediliyor. Son zamanlarda Banka’nın birçok önlem denediği ancak bunların tümüyle işe yaramadığı ve faiz artışının kısa dönemde rublenin değerini bulmasına yardım edebileceği de öngörülüyor.

Gelişen ülkelerde yüksek faizler

Rusya Merkez Bankası yılbaşından bu yana yabancı sermaye çıkışını önlemek amacıyla faizleri altı kez arttırmasına ve yaklaşık 80 milyar dolar harcaması yüzünden rezervlerinin 416 milyar dolara gerilemesine rağmen, rublenin %50 değer kaybına engel olamadı. Bu yıl içinde Rusya’dan çıkan yabancı sermayenin tutarının yaklaşık 125 milyar dolara ulaşabileceği öngörülüyor.

Halen oldukça kırılgan olan ekonomik durumu, dışsal bir risk olarak Fed’in yakın zamanda faiz artışına gitmesi olasılığının artması da tehdit ediyor. Nitekim, bu hafta gerçekleşecek Fed toplantısında, faiz artışının tarihini belirtmek için sürekli kullanılan “kayda değer ifade” ibaresinin kaldırılabileceği ve 2015 ortasında faizin arttırılma ihtimalinin yüksekliği son olarak ünlü fon yatırımcısı El Arian tarafından da dile getirildi.

Bu öngörüler, paralarının değerini korumak amacıyla son dönemde peş peşe faiz artışına giden gelişen ülkeler liginde daha fazla artışa gidilebileceğine ilişkin beklentiyi de arttırıyor. Ülkemizin de içinde bulunduğu bu ligde, Rusya’dan sonra en yüksek faizi %11,75 ile Brezilya verirken onu %8,25 ile Türkiye, %8 ile Hindistan ve %5,75 ile G.Afrika takip ediyor. Rusya’nın sürpriz faiz artışı diğer gelişen ülkelere yönelik sermaye çıkışlarının hızlanmasına ve ulusal paraların değer kaybetmesine yönelik baskının bir süreliğine hafifletilmesini sağlayabilir. Ancak, bir yandan da Fed’in faiz artışına gitmesinin beklendiği önümüzdeki yılda gelişen ülkelerin sermaye çıkışlarını yavaşlatmak için yüksek faiz yarışına girebileceği de öngörülüyor.

Rusya’nın halen art arda aldığı darbelerle sendelediği ve nakavt olmaya yaklaştığı ringin kenarında diğer gelişen ülkeler de bir ülkenin ekonomik krize doğru nasıl sürüklendiğini endişe dolu gözlerle  izliyorlar. Rusya’nın nakavt olması halinde krizin yayılarak kendilerine de sıçrayabileceği korkusuyla “Acı Yok” diyerek hem Rusya’ya hem kendilerine moral verirken bir yandan da sıradaki ülke olmamanın yollarını arıyorlar.